Vertigo, bir hastalık değildir. Aksine bir hastalığın belirtisidir. Halk arasında sıkça ifade edilen bir hastalık semptomudur. Bu durum hastalar tarafından farklı derecelerde hissedilebilir. Kişiyi yataktan kalkamaz hale getirebileceği gibi hafif bir göz kararması, baş dönmesi, kayma hissi, boşluktaymış gibi hme şeklinde de ifade edilebilir. Hasta kişi sarhoşluk hissi duyabilir, bayılacakmış hissi ve sabit duramama hissine kapılabilir. Bu duyular hastada korkuya, çaresizliğe ve depresyona neden olabilir. Aile Konak Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanı Dr. Coşkun DURMUŞ, başınızı döndüren Vertigo ve tedavisi konusunda bilgilendiriyor.

Vertigo neden oluşur?

Çeşitli rahatsızlıklar sonucu oluşan bu semptom  iç kulak ve sinir sistemlerinin etkilenmesi ile diğer organ bozuklukları sonucu meydana gelebilmektedir. Dengenin sağlanmasında bir çok organ birbirleri ile bağlantılı bir şekilde çalışırlar (iç kulak, gözler, eklem ve kaslar, beyin, omurilik). Bu organları etkileyen hastalıkların bir çoğunda Vertigo semptomu ortaya çıkabilir. Dolayısıyla, vücutta bir çok sistemden kaynaklanabilen bu denge durum bozukluğunun tedavisinde de birçok branşın ortak inceleme yapması gerekebilir. Bu rahatsızlığa neden olabilecek olan, vertigo nedenleri arasında sayılabilecek hastalıklar ve diğer durumlar, işitme ve balans (denge) organı olan kulağın denge kısmı ile ilgili tüm hastalıkları ve yakınmaları kapsar.

Vertigo nedenleri

İç kulak denge sisteminin bozulması (Pozisyonel vertigo, menier hastalığı, labirentit, perilenf fistülü  Superior kanal dehisensi vb.)

Görmeyle sağlanan denge sisteminin bozulması (Görme bozuklukları, kırma kusurları)

Kas-iskelet sistemiyle sağlanan denge sisteminin bozulması (fibromyalji  boyun fıtığı vb.)

Dolaşım bozukluğu (Hipertansiyon, aritmiler vb)

Kafa travmalarına bağlı oluşan yaralanmalar (Beyin kanaması)

İlaçların yan etkileri (streptomisin, gentamisin, çeşitli kemotropatik ilaçlar),  

Kulak ameliyatları

Nörolojik rahatsızlıklar (Migren, Akustik tümör )

Enfeksiyon

Alerji

Alkol

Psikiyatrik nedenler (Anksiyete, Panik atak vb.)

Vertigo Hastalığı Belirtileri 

Hastalar Vertigo semptomunu farklı şekillerde tanımlayabilmektedirler. Dönme duygusu en önemli vertigo belirtisi olarak kabul edilebilir. Hastalar dairesel biçimde bir dönmeden bahsedebildikleri gibi göz kararması, sağa sola düşme, arkadan itiliyor gibi aniden düşme , kafada boşluk hissi , çabuk yorulma , sersemlik hali, başta uyuşma, dalgalı bir denizde sandalda sallanıyor olma şeklinde farklı durumlardan bahsedebilmektedirler.  ''Vertigo  atakları 1-2 dakika ile 12-24 saat arasında hatta günlerce devam edebilen  bir süreye kadar uzayabilir. Bu ataklar sırasında baş dönmesinin yanın da  mide bulantısı, kusma, terleme, kulak çınlaması, işitme kaybı, bilincin zayıflaması ve denge kaybına bağlı yürüme zorluğu gibi belirtilerde görülebilir. Bu durumunda doktora başvurmak ve rahatsızlığın tanısının koyulmasını sağlamak yerinde olacaktır.  Vertigo ile ilgili hastalıklar öncelikle  KBB hastalıkları uzmanının alanıdır. Çünkü kulak ile ilgili sorunlar, vertigo sebeplerinin 85 kadarını oluşturmaktadır.

Tanı koyma

Hastalığın tanısı KBB uzmanı tarafından yapılacak olan kapsamlı muayene ve testler sonucunda koyulabilir. Doktor bu hastalık için geçerli olan risk faktörlerini, görülen belirtileri ve bulguları inceleyerek tanı koymaya çalışır. Bu sırada öncelikle kulak muayenesi yapılması gerekecektir. Sorunun kulaktan kaynaklandığı düşünüldüğünde odyogram (işitme testi), timpanogram (orta kulagın incelenmesi), akustik refleks, ve ardışık olarak 10-14 testi içeren Videonistagmografi (denge testi) gibi testler yapılacaktır .Sorunun kaynağının vestibüler (denge) sinirinde olduğunun düşünülmesi durumunda ise   MR görüntüleme tetkikinin en hassas şekilde uygulanması gerekecektir. Alınan hasta hikayesi ve detaylı KBB muayenesi neticesinde kulak kökenli bir patoloji düşünülmediği takdirde olası nedenleri ilgilendiren uzmanlık alanları ile hastalar konsülte edilerek tanı ve tedavilerinin düzenlenmesi sağlanır.

Vertigo türleri: Kabaca Vertigo iki şekilde değerlendirilir.

1-Periferik Vertigo: Periferik Vertigolar kulak kökenli veya kulak dışı diğer sistem bozuklarından  kaynaklanır. Bunların sebebi iç kulak ya da vestibüler (denge) organlardaki bozukluklardır .Periferik Vertigo, Vestibüler ve otolojik Vertigo olarak adlandırılır. Periferik Vertigo’nun en sık sebebi benin pozisyonel proksismal vertigodur. Kısaca BPPV olarak adlandırılır. Bunu Meniere Hastalığı, Labirentit, Vestibuler Nörit,  Perilenf Fistülü ve Superior Semisirküler kanal zedenlenmesi izler. İç kulağı etkileyen soğuğa maruz kalma, İnfluenza, travma gibi etkenler geçici Vertigo ataklarına neden olabilir. Bunun yanında bazı antibiyotiklerde vestibuler sisteminde hasara yol açarak Vertigo ataklarına sebep olabilir.

2-Santral vertigolar ise genelde beyin kökenlidir. Vertigo hastalığının nedeni eğer beyinde bulunan denge merkezlerinde ise bu tür vertigoya santral vertigo denir. Santral vertigoya, artikülasyon ve konuşma bozuklukları, yutma bozukluğu, çift görme gibi bazı ek nörolojik bulgular eşlik eder. Santral vertigonun en sık görülen nedenleri; multiple skleroz, migrene bağlı vertigo, letarel medüller sendrom gibi, otoimmun iç kulak hastalığı, akustik norinom ve beyin damar hastalıklarıdır.

Vertigo nasıl tedavi edilir?

Vertigo hastalığı tedavisi hastaların yaşam kalitesini yükseltmek, yaşlı hastaların Vertigo sonucu düşerek bir kemiğinin kırılmasını önlemek için hiç ihmal edilmemesi gereken bir konudur. Hasta öncelikle KBB Uzmanı tarafında detaylı KBB muayenesine  ve genel nörolojik muayeneye tabi tutulur. Sonrasında hastalığın kulaktan mı yoksa beyinden mi ya da diğer sistem rahatsızlıklarından mı kaynaklandığı konusunda karar verilerek tedavi planlanır.

Vertigo tek başına bir hastalık olmayıp başka bir hastalığın belirtisi olduğu için ilk önce asıl hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Kulak hastalıklarına bağlı vertigo genellikle kısa veya uzun sürede bazen kendiliğinden ortadan kalkmaktadırlar. İnatçı devam eden baş dönmesi kulak kökenli pozisyonal vertigo ise eğer, Epley manevrası olarak adlandırılan, doktorun hasta kişiye muayene sırasında uygulayacağı bazı hareketlerle tedavi edilmektedir. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturtulmasına yardımcı olmaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi ya da ameliyat tedavisi kullanılması gerekir. Ayrıca vertigo hastalığını tetikleyici etkenlerden kaçınılmalı, sigara alkol gibi maddeler kullanılmamalıdır.

Vertigo hastalığı tedavisi için kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

Vestibüler Rehabilitasyon: Vertigo sorununu tetikleyebilecek olan vücut hareketlerinin ve diğer özel hareketlerin ve manevraların kullanılarak vestibuler (denge) sistemin bozukluklarının düzeltilmesini ve iyileştirilmesini sağlar.

Vertigo tedavisi için ilaç kullanımı: genellikle acil durumlarda sadece bulantı ve kusmanın ön planda olduğu ilk 3-5 günde kusmayı önlemek için uygulanır.

Vertigo tedavisi için cerrahi yöntemlere başvurulması: Akusti tümör, perilenfatik fistul ve Superior kanal dehisensi durumlarında