Sonrasında uzmanların önerilerinin hayata geçirilmemesi, yeni sorunların oluşmasına da yol açabiliyor. Obezite ameliyatının hasta için yeni bir yaşam biçiminin başlangıcı olması gerektiğini belirten Acıbadem Kocaeli Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Süleyman Bozkurt, ameliyat konusunda merak edilen 8 önemli soruyu yanıtladı.

Obezite ameliyatları daha önce diğer zayıflama yöntemlerini denemiş ancak başarılı olamamış, şişmanlık durumu herhangi bir endokrin hastalıktan kaynaklanmayan, psikolojik açıdan bu ameliyata uygun ve yeme bozukluğu veya psikoz gibi hastalıkları bulunmayan, 18-65 yaş arasında vücut kitle indeksi 40 kg/m2 üzerindeki hastalara yapılabilir. Ayrıca vücut kitle indeksi 35 kg/m2 olup obeziteye bağlı yandaş hastalıkları olan hastalara da uygulanabilir. Vücut kitle indeksi kişilerin kilogram cinsinden ağırlıklarının metre cinsinden boylarının karesine bölünerek bulunan bir değerdir ve kg/m2 olarak ifade edilir. Bu değerin bazı durumlarda örneğin gebelerde, çocuklarda, sporcularda yanlış obezite algısı yaratabileceği unutulmamalıdır.

Bu ameliyatlar biraz önce de söylediğim gibi 18 – 65 yaş arası gruba yapılmaktadır. Ancak dünyada sıklığı giderek artan çocukluk çağı ve adölesan çağı obezite kavramı da vardır. Halen 18 yaş altı obez gruplarda da ameliyat tüm dünyada seçilmiş vakalarda yapılmaktadır. Ameliyat için ideal bir yaş grubu yoktur ancak genellikle yaş ilerledikçe operasyondan yararlanma olasılığı azalmaktadır.

Bu ameliyatları erkek ya da kadınlar daha çok yaptırıyor demek pek mümkün değil ancak kadın hastaların biraz ağırlıkta olduğunu söyleyebiliriz. Aslında bu ağır ve külfetli yaşam şeklinden hızlı ve etkili kurtulmayı planlayan bütün hastalar yaptırıyor demek daha doğru olur. Yaş grubu açısından ameliyatı doğal olarak sosyal ve profesyonel hayatı daha aktif olan grupta daha çok yapıyoruz, yani 25 - 45 yaş biraz daha fazla gibi. Ameliyatı tercih eden özel bir meslek grubu yok.

Operasyonlar hasta adayının sağlık durumuna ve ek hastalıklarına, beklentilerine, başlangıç kilosuna, yeme alışkanlıklarına göre seçiliyor. Üç grup obezite ameliyatımız var: Birinci grup ameliyatlar kısıtlayıcı ameliyatlar, yani hastaların yeme miktarlarını kısıtlayan veya kontrol eden ameliyatlar. Tüp mide ameliyatı ve mide kelepçesi bu gruptan. İkinci grup ameliyatlar hastaların yediklerinden faydalanmalarını engelleyen, emilimi bozucu ameliyatlar. Bu grupta biliyopankreatikdiversiyon (BPD) ve BPD-duodenalswitch ameliyatlarını sayabiliriz. Üçüncü grup ameliyatlar ise saydığımız bu iki tip etkiyi birleştiren kombine tip ameliyatlar, kısacası hem yeme miktarını azaltan hem de yediklerinden faydalanmayı azaltan ameliyatlar. Bu gruba örnek olarak da gastrik bypass ameliyatını sayabiliriz.

İyileşme süresi ameliyatların laparoskopik olarak yapılması nedeniyle göreceli kısadır. Hastanede kalış süresi hastanın ve ameliyatın tipine göre 2 veya 3 gündür. İşe dönme süresi genellikle 5 ile 10 gün arasında değişmektedir.

Ameliyat sonrası beslenme gerçekten çok önemli bir kavram. Halen iyileşmekte olan karın içindeki dokuların varlığını, ayrıca ameliyatın amacının kilo vermek ve ek hastalıklardan kurtulmak olduğunu da düşünürsek gerçekten çok önemli. Hastalarımızın yaklaşık 3 hafta süren (hastadan hastaya değişebiliyor daha uzun veya kısa olabilir) özel bir diyet uygulamasını istiyoruz. Burada iki amacımız var; birincisi, dokulara iyileşmek, eskisi kadar güçlü olmak için zaman tanımak, ikincisi de bu arada vücudun ihtiyacı olan besin maddelerini eksiksiz ancak kilo vermek üzere dengeli olarak vermek. Bu nedenle berrak sıvı diyetten katı gıdalara bir geçiş sağlayan protokoller uyguluyoruz. Sonrasında kalori miktarı kilo vermeyi azaltan ya da yapılan cerrahi işlemin etkisini ortadan kaldırabilecek (gazlı içecekler örneğin) yiyecekler dışında günlük ihtiyacımız kadar daha çok protein ve vitamin ağırlıklı beslenmeyi tavsiye ediyoruz.

Obezite cerrahisi sonrasında kilolar verildikten sonra bir miktar sarkmalar olabiliyor. Ancak bu sarkmalar hastanın başlangıç kilosuna, yaşına, cinsiyetine, vücut yapısına, spor yapıp yapmadığına, hatta günlük sigara ve su tüketimine bile bağlı. Çok yüksek kilolarla ameliyat olanlarda, sigara içenlerde sarkmalar daha çok olabiliyor . Sarkmalar kol altlarında, karın bölgesinde ve bacak iç kısımlarında daha yoğun oluyor. Bunu azaltmanın en iyi yollarından biri elbette spor yapmak. Ancak spor da bir dereceye kadar fayda sağlanabiliyor. Bu sarkmaların ortadan kaldırılmasında kullanılan etkin yöntem “postbariatrik cerrahi” adı verilen plastik – estetik cerrahi işlemler. Genellikle hastalarımızın ideal kilolarına yaklaştıkları 18 aydan sonra böyle bir operasyon planlamalarını öneriyoruz.

Ameliyattan sonra en fazla kilo kayıpları cerrahiden hemen sonraki erken dönemde oluyor. Zaman aktıkça verilen kilolarda rakamsal azalmalar oluyor. En fazla kilo kaybının olduğu dönem ilk 12 ay. Ancak bu yola baş koymuş, beslenmesine dikkat eden, spor yapan, kaçamaklar yapmayıp kurallara uyan hastalarda bu kilo kayıpları 18. aya kadar devam edebiliyor. Daha sonra kilo kaybı tamamen duruyor. Hasta kazandığı yeni yaşam biçimini devam ettirirse geriye kilo alım söz konusu olmuyor. Ancak eski alışkanlıklara geri dönmek, kurallar dışına çıkıp sık kaçamaklar yapmak bir miktar geri kilo alımına sebep olabiliyor.