Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 virüsü hepimizi evlerimize adeta hapsetmiş ve iş yaşamına neredeyse son vermiştir. Hızla yayılan ve önlem alınmaması halinde ölümlere sebep olan bu virüs nedeniyle herkes zor günler geçiriyor olsa da ülkemizde bu durumdan en fazla etkilenen işçi arkadaşlarımız oldu. İşverenlerin bir kısmı bu süreci her ne kadar mücbir sebep ilan ederek işçilere haklarını verirken adaletsiz davranıyor olsa da işçilerin bilmedikleri ya da kullanamadıkları birçok hakları bulunmaktadır. Bu haftaki yazımızda işçilerin Covid-19 sürecindeki haklarını ele alarak bilgi vereceğiz.

İşçilerin başlıca hakkı, ciddi ve yakın tehlike bulunduğunu düşünmeleri halinde bu durumun tespitini talep edebilecek olmalarıdır. İşyerinde bulunan sağlık kuruluna ya da kurul bulunmadığı takdirde işverene başvurarak gerekli tedbirlerin alınmasını ve tespitlerin yapılmasını istemeleri işçilerin en temel insani haklarıdır. 

Eğer iş yerinde virüsle ilgili bir tehlike bulunduğu ortaya çıkarsa işçiler, gerekli tedbirler alınıncaya kadar tüm hakları saklı olarak çalışmaktan kaçınabilirler. Bu durum işçilerin hiçbir hakkına zeval vermeyecektir. 

İş Kanunu’nun 24 ve 25. Maddeleri gereğince işverenler, işçiyi iş yerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde işçinin sözleşmesini ancak kıdem tazminatını ödeyerek sona erdirebilecektir. 17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Torba Yasa nedeniyle ise işverenler, üç aylık süre ile işçileri ücretsiz izne ayırma hakkına sahip olsa da aynı yasa ile işverenlere üç ay süre ile işçileri işten çıkarma yasağı getirilmiştir. Buna ek olarak ücretsiz izne çıkarılan işçilere işsizlik fonundan aylık ücret desteği verilecektir. 

İşçiler onay vermediği takdirde ise işverenler, işçileri ücretsiz izne çıkartamazlar. İşten atma tehdidi ile işçilere imzalatılan hiçbir belgenin ise hiçbir koşulda geçerliliği bulunmamaktadır. İşçi ücretsiz izne çıkartıldığında iş görme ve ücret ödeme gereklilikleri askıya alındığından iş ilişkisi fiilen sona ermiş olacaktır. İşverenin, onayını almadan işçiyi ücretsiz izne çıkartması tek taraflı olarak iş ilişkisini sona erdirmiş olacaktır. Bu durumda işveren işçiye, ihbar ve kıdem tazminatını hak ettiği tutar üzerinden vermek zorundadır. İşçi eğer hakları teslim edilmeden işten çıkarılırsa işverene karşı işe iade davası açabilir. Bu süreçlerin alanında uzman bir avukatla takip edilmesi işçilerin hak kaybına uğramaması için oldukça önemlidir.

Kısa çalışma ödeneği ise işçiler bakımından ayrıca ele alınması gereken bir hak olduğundan gelecek haftaki yazımızda ele alınacaktır. 

Son sözlerimiz olarak özellikle sağlık, gıda, kargo ve taşımacılık gibi bu süreçte bile işlerine devam ederek halkımızın hayata evlerinde devam etmesini sağlayan arkadaşlarımıza teşekkürü bir borç bilir, sağlıklı günler dileriz. 

#EvdeKalGölcük 

Hukukçu Ece ERGÜDER