Merkez Bankası faizi ile bankaların müşterilerine uyguladıkları faiz oranları arasında ne fark vardır?

Son günlerde Türkiye’nin en önemli gündem maddelerinden biri ekonomi. Özellikle döviz kuru ile faiz oranı arasındaki ilişkiden kaynaklanan durum nedeniyle faiz oranları her kesimin hayatına etki etmeye başladı.   Biz de günlük hayatımıza bu faiz oranlarının ne ölçüde etki edeceğini vatandaş olarak merak ediyoruz. Mesele kredi çekmek istediğimiz zaman örneğin; 32 günlük en yüksek faiz veren banka hangisi ve Merkez Bankası politika faiz oranı bunu nasıl etkiler gibi sorulara cevap vermek için Merkez Bankasının politika faizi ile bankaların mevduat faizleri arasındaki ilişkiyi iyi bilmek gerekmektedir.   Bilindiği üzere; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belli aralıklarla yapılan Para Politikası Kurulu toplantıları sonrasında bir politika faizi açıklanmaktadır. Peki, bu faiz tam olarak neyi belirlemektedir? Bankalardan çektiğimiz kredilere uygulanan faiz oranı ile Merkez Bankası tarafından açıklanan bu faiz oranı arasında bir ilişki var mıdır? Gelin bu sorulara yanıt arayalım.   Merkez Bankası Politika Faizi nedir?   Merkez Bankası tarafından belirlenen politika faizi tam teknik tabiriyle bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır. Merkez Bankası, belirlediği bu faiz oranını diğer bankaların repo taleplerine cevap vermek amacıyla kullanır.   Repo, bankaların nakit ihtiyaçlarını ellerindeki tahvil ve bono gibi değerli kağıtları teminat göstererek Merkez Bankasından karşılama işlemine verilen isimdir. İşte Merkez Bankasının bankalara değerli kağıtları karşılığında nakit temin etmesi işleminde kullandığı faiz oranı, politika faizidir. Dolayısıyla Merkez Bankasının bankalara nakit temininde uyguladığı bu faiz oranı dolaylı yoldan tüm bankaların müşterilerine kullandırdığı faizlere yönelik oranları etkilemektedir. Dolayısıyla Merkez Bankasının belirlediği politika faizinin bankaların faiz oranlarını doğrudan etkilemesi nedeniyle aslına bakılırsa gündelik hayata doğrudan etkisi bulunmaktadır. Merkez Bankasının şu anki ekonomi politikalarını inşa etmek için elindeki en güçlü silah işte bu politika faiz oranıdır.   Politika faizi ile bankaların belirledikleri mevduat faizi arasındaki fark nedir?   Merkez Bankası tarafından belirlenen politika faizinin ne olduğunu yukarıda detaylı olarak açıkladık. Bizim vatandaş olarak faiz ile işimiz genellikle bankalardan kredi talebimiz olduğunda karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle aslında temelde bankanın müşterisine yani vatandaş olarak bize uyguladığı faiz ile Merkez Bankasının politika faizi bambaşka şeylerdir. Ancak birbirlerine çok bağlıdırlar.   Bankalar kredi vermek için ellerinde nakit bulundurmak zorundadırlar. Nakit konusunda sıkıntıya düşen bankanın da bu sıkıntısını çözmek için gideceği merci Merkez Bankasıdır. İşte Merkez Bankasından nakit alan bankanın aldığı nakdin faiz oranı, politika faizidir. Dolayısıyla banka, buradaki masraflarının üstüne bir de kar elde etmek istediği zaman vereceği kredinin faiz oranını bu politika faizine göre belirlemek zorundadır. Yani, Merkez Bankasının belirlediği politika faizi doğrudan olmasa da dolaylı bir şekilde bizim harcamalarımıza bir şekilde yansımaktadır.   Elbette bankalar direkt olarak Merkez Bankasının belirlediği bu faiz oranını müşterilerine uygulamazlar. Müşterinin bankadan aldığı kredinin vadesine ve diğer etkenlere bağlı olarak bankalar mevduat faizlerini belirlerler.